België: Digitalisering en ontsluiting van de collectie bladmuziek van de openbare omroep gaat voort

Het Koninklijk Conservatorium Brussel (KCB), School of Arts Erasmushogeschool digitaliseert de collectie bladmuziek van de openbare omroep en onderzoekt de mogelijkheden om deze te ontsluiten. Deze collectie heeft een uniek cultureel belang. Ze bevat orkestrepertoire, jazzmuziek, koorwerken, oratoria, opera en liederen, met daaronder vele unieke partituren en manuscripten.
CEMPER, Kunstenpunt, Muziekarchief VRT, VIAA/PACKED en het Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel (AMVB) zijn ondersteunende partners. Het project verloopt in twee fases en wordt mogelijk gemaakt met steun van de Vlaamse overheid. De middelen voor de tweede fase werden recent toegekend.

De collectie Bladmuziek van de Openbare Omroep (BOO)

De oude Belgische omroep of het Nationaal Instituut voor de Radio-Omroep (NIR) / Institut National de Radiodiffusion (INR) — opgericht in 1930 — had vanaf de beginjaren een uitgebreide muziekdienst met de nodige ensembles die van bladmuziek voorzien werden. Veel muziekopnames waren er nog niet in de pioniersjaren en de orkesten en ensembles speelden dan ook live. Naast specifieke compositieopdrachten en het aankopen van partituren werden bestaande composities ook vaak in huis gearrangeerd. Stilaan groeide de muziekbibliotheek. Na de federalisering in 1960 gingen BRT en RTB hier ijverig mee verder en beheerde de collectie gemeenschappelijk. In de tijd dat CEO’s nog geen belang hechtten aan het erfgoed, werd de bibliotheek helaas in 1998 zowat op straat gezet. Dankzij de toewijzing van de bladmuziekcollectie aan het toenmalige Vlaams Radio Orkest en Vlaams Radio Koor is er vandaag nog een rijke collectie van ​‘omroepmuziek’. Op lange termijn is het de bedoeling dat de collectie wordt ondergebracht in de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium van Brussel, de meest geschikte instelling om de collectie in een latere fase te bewaren en de dienstverlening te organiseren.

De collectie telt ca. 66.000 titels van composities, in strekkende meters beslaan de partituren 1,1 km. Een collectie van dergelijke omvang raak je niet onmiddellijk kwijt en ter voorbereiding van een toekomstige herbestemming werd in oktober 2018 een subsidiedossier ingediend door het Koninklijk Conservatorium Brussel (KCB), School of Arts van de Erasmushogeschool. Als houder van het kwaliteitslabel Vlaamse Erfgoedbibliotheek komt de bibliotheek van het Brussels conservatorium in aanmerking voor projectsubsidies op het Cultureelerfgoeddecreet van 2017.

Digitalisering en ontsluiting
Fase 1

De ondersteunende partners van het eerste uur – Kunstenpunt (voorheen als Muziekcentrum), Muziekarchief VRT en CEMPER (voorheen als Resonant) — werkten met de KCB-bibliotheek een plan uit om nu al een deel van de collectie te digitaliseren en ontsluiten. Gelukkig moet er niet van nul worden vertrokken: de collectie zelf is geregistreerd op steekkaarten en die catalogus is nog volledig intact. In 2003 werd dankzij het Max Wildiersfonds de symfonische muziek al grondig bestudeerd en verscheen een studie die de geschiedenis en de werking van de verschillende ensembles en orkesten in beeld bracht. Andere partners in het project zijn VIAA/PACKED en Archief en Museum voor het Vlaams leven te Brussel (AMVB).

Met de projectsubsidies wordt getracht de collectie voor een groot deel gebruiksklaar te maken. In het eerste werkjaar werd gestart met de catalogisering en digitalisering. Het Muziekarchief van de VRT had al voor de start van het project een deel van de oude fiches gescand. Die worden nu omgezet naar een gelijkaardige catalogus die de conservatoriumbibliotheek al in gebruik heeft, maar als zelfstandige module. Er werd ook gekozen om zo snel mogelijk te starten met het digitaliseren van de bladmuziek. Het conservatorium beschikt immers over een scanatelier. Op piekmomenten kan uitgeweken worden naar het AMVB die over een gelijkaardige scanner beschikken. Tot nu toe werden 51.000 partituren gedigitaliseerd. Momenteel wordt ook onderzocht op welke platformen de composities in publiek domeinen aan geboden kunnen worden. Hierbij hoort het onderzoek naar het klaren van de rechten. De twee projectmedewerkers worden bijgestaan door een stuurgroep waarin de projectpartners zetelen. Dit is eerder om de praktische werkzaamheden op te volgen. Omdat het digitaliseren ook wel inhoudelijke beslissingen met zich meebrengt wordt gewerkt met drie focusgroepen (jazz, koor, orkest) bestaande uit componisten, dirigenten, musici en experts.

Digitalisering en ontsluiting
Fase 2

In het tweede werkjaar dat nu kan starten met de toegekende middelen voor fase 2, wordt de catalogisering en digitalisering verdergezet en wordt een onderzoek opgestart in hoeverre de VRT nog opnames bezit en in hoeverre dit gekoppeld kan worden aan de bladmuziekcollectie. In functie van concertprogrammatie zal ook gewerkt worden aan een communicatieplan voor musici, ensembles en orkesten.

Mariet Calsius
CEMPER (Centrum voor Muziek- en Podiumerfgoed)

Bron: https://www.cemper.be/nieuws/digitalisering-en-ontsluiting-van-de-collectie-bladmuziek-van-de-openbare-omroep-gaat-voort

Vacature: Penningmeester IAML

De International Association of Music Libraries, Archives and Documentation Centres (IAML) is op zoek naar een nieuwe penningmeester.

De succesvolle sollicitant zal deze rol overnemen na het congres in Stellenbosch in 2021, maar zal vóór die tijd de gelegenheid hebben om samen te werken met de huidige penningmeester, Thomas Kalk.

De primaire functie van de penningmeester is het beheren van de financiële zaken van de organisatie. Afgezien daarvan, behoort het tot de taken van de penningmeester om de lidmaatschappen van de nationale verenigingen en individuele leden te beheren, de lidmaatschapsdatabase te onderhouden in samenwerking met IAMLs webmaster en het jaarlijkse financiële rapport op te stellen voor de raad en de algemene vergadering, evenals het tussentijds rapporteren aan het IAML-bestuur.

De penningmeester is lid van het IAML-bestuur en wordt verwacht actief deel te nemen aan bredere discussies binnen IAML.
De penningmeester ontvangt een jaarhonorarium van € 2000.
De sollicitatiedeadline is gesteld op 1 juni 2020.

Meer informatie: Call for applications for the position of IAML Treasurer

Vacature: Orkestbibliothecaris in Amsterdam

Orkestbibliothecaris (36 uur)

Sluitingsdatum: 23 februari

Het Nederlands Philharmonisch Orkest|Nederlands Kamerorkest is één van de meest veelzijdige orkesten van Nederland en verzorgt opera- en concertproducties op het hoogste artistieke niveau. Beide orkesten zijn al ruim 30 jaar de primaire orkestpartner van De Nationale Opera en wordt internationaal gerekend tot de beste operaorkesten. Marc Albrecht is chef-dirigent van het NedPhO|NKO, vanaf seizoen 2021-2022 opent het orkest een nieuw hoofdstuk met Lorenzo Viotti als de nieuwe chef-dirigent. Het unieke Nederlands Kamerorkest werkt bij concerten meestal zonder dirigent en wordt dan geleid door muziek leider Gordan Nikolić. Het Koninklijk Concertgebouw is de thuiszaal voor een gevarieerde concertprogrammering. Het NedPhO|NKO verbindt artistieke excellentie met gastvrijheid en een programmering voor een breed publiek. Met programma’s voor educatie en talentontwikkeling zet het orkest zich in voor de jongere generaties.

Wij zijn op zoek naar een orkestbibliothecaris met goede kennis van klassieke muziek en met ervaring als bibliothecaris. De bibliothecaris vormt het aanspreekpunt van de bibliotheek voor musici van zowel het Nederlands Philharmonisch Orkest als het Nederlands Kamerorkest en verder voor andere medewerkers van de organisatie. Hij of zij vormt samen met de tweede bibliothecaris het team dat de bibliotheek bemant.

Wat ga je doen?

De bibliothecaris verzorgt de volgende werkzaamheden:

• Verzamelt op basis van de seizoensprogrammering de gewenste bladmuziek, volgens de wensen van de dirigent en het Hoofd Artistieke Zaken en Programmering;
• Betrekt de bladmuziek van (vertegenwoordigers van) uitgeverijen en bewaakt de afdracht van de huur- en uitvoeringsrechten;
• Houdt contact met de muziekbibliotheek van De Nationale Opera over door hen te leveren partituren en partijen, voor door hen geplande opera’s;
• Overlegt met Hoofd Artistieke Zaken en Programmering over de gewenste bezettingen voor de overige producties;
• Houdt de muziekbibliotheek in OPAS bij en archiveert aangeschafte bladmuziek in portefeuilles;
• Betekent de bladmuziek, op aanwijzingen van de dirigent of concertmeester. Verwijdert deze indien gewenst na afloop van de productie;
• Stelt de benodigde bladmuziek beschikbaar in orkestmappen per productie of project;
• Verzorgt partituren ten behoeve van de ontwikkeling van de seizoensprogrammering;
• Staat in nauw contact met de afdeling Educatie voor de aanlevering van bladmuziek voor vastgestelde projecten;
• Stelt seizoensbegrotingen op en coördineert en administreert de financiële afwikkeling van de bibliotheek.

Wie ben jij?

Voor deze functie zoeken wij een medewerker met:

• Een gedegen muzikale opleiding zoals Muziekwetenschap of Conservatorium (ten minste HBO) of een opleiding als bibliothecaris met specialisatie Muziekbibliotheek.
• Ervaring als orkestbibliothecaris;
• Gedegen kennis van klassieke muziek;
• Gedegen kennis van de manier van werken van een orkest;
• Het kunnen bespelen van een strijkinstrument is een pré;
• Kennis van relevante wet- en regelgeving met betrekking tot archivering en classificatie, huur- en auteursrechten.

Ons aanbod

Een tijdelijke arbeidsovereenkomst voor een jaar, uitzicht op verlenging en aanstelling voor onbepaalde tijd.
Het salaris is afhankelijk van leeftijd en ervaring en bedraagt minimaal € 2.405 en maximaal € 3.521 bruto per maand bij een voltijd dienstverband van 36 uur. Tevens 8% vakantietoeslag en een eindejaarsuitkering. Wij zijn aangesloten bij Pensioenfonds ABP en bieden korting op aanvullende werknemersverzekeringen.
Wij bieden je goede opleidings- en ontwikkelingsmogelijkheden. Verder is er een inspirerende werkplek in de NedPhO-Koepel in Amsterdam-Oost, tref je leuke collega’s en is er de mogelijkheid jaarlijks meer dan 100 concerten en operavoorstellingen te bezoeken.

Reacties

Het Nederlands Philharmonisch Orkest|Nederlands Kamerorkest wil dat iedereen kan genieten van klassieke muziek. Daar past een diverse en inclusieve organisatie bij; wij onderschrijven de Code Diversiteit & Inclusie. Wij nodigen dan ook alle geïnteresseerden uit te reageren.

Een motivatiebrief met CV, onder vermelding van je vroegst mogelijke beschikbaarheid, kan zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk 23 februari, gemaild worden naar hrm@nedpho.nl. Voor meer informatie over de vacature kun je contact zoeken met Ronald van Gastel, personeelsadviseur, via 020 – 521 75 26.

Vacature: Orkestbibliothecaris in Arnhem

Het Gelders Orkest & Orkest van het Oosten in Arnhem zoekt een Muziekbibliothecaris voor 36 uur per week | Vacature voor een Betaalde functie, Fulltime | Sluitingsdatum: 18-02-2020

---

Het Gelders Orkest & Orkest van het Oosten zijn beide hoogwaardige symfonieorkesten met een lange bestaansgeschiedenis. Na een periode van intensieve samenwerking vormen beide orkesten sinds 1 september 2019 één organisatie. Vanuit de kernen Arnhem en Enschede verzorgen de orkesten live symfonische muziek in Gelderland, Overijssel en daarbuiten. Vanaf seizoen 2020-2021 gaan de orkesten verder onder de naam Phion, Orkest van Gelderland & Overijssel.

Phion wil zoveel mogelijk mensen van betekenis zijn met live symfonische muziek. Daarom biedt het een breed spectrum aan muzikale belevenissen. Met vertrouwde én nieuwe geluiden en samenwerkingsverbanden binnen én buiten het eigen vakgebied. Phion wil iedereen laten ervaren hoe verrassend symfonische muziek kan zijn. Het publiek in Gelderland en Overijssel, maar ook de rest van Nederland. En niet alleen in de concertzaal, maar juist ook daarbuiten. Zo valt er voor iedereen wat te ontdekken.

Om onze organisatie te versterken, zoeken wij een proactieve, nauwgezette en resultaatgerichte

Muziekbibliothecaris

36 uur per week (1 fte)

Wat kunnen we je bieden?

• Een uitdagende functie voor zowel de kern Arnhem als de kern Enschede van het Phion.
• Een mooie en interessante organisatie in beweging.
• Flexibele werktijden, in overleg te bepalen.
• Standplaats van de functie is Arnhem.

Wat ga je doen?

Als bibliothecaris ben je voornamelijk verantwoordelijk voor de dagelijkse verzorging van de bladmuziek voor de musici van beide orkestkernen. Deze verantwoordelijkheid bestaat uit:

• Het inwinnen van informatie over uitgaven van bladmuziek en orkestbezettingen ten behoeve van de artistieke planning.
• Het tijdig bestellen, beheren en archiveren van gecomponeerde muziek.
• Signaleren van eventuele problemen met betrekking tot levering, gebreken, onduidelijkheden en vragen over bezetting, versies, et cetera.
• Het registreren van de geprogrammeerde werken in het planningsysteem OPAS met de juiste titels, bezetting en speelduur.
• Het betekenen; dit in nauw overleg met de verschillende strijkersaanvoerders.
• Tijdig verzorgen van de juiste muziek in de juiste vorm voor de orkestleden en remplaçanten.
• Het verspreiden van het materiaal en het na afloop weer innemen en indien van toepassing retourneren.
• Het aansturen van de assistent-muziekbibliothecaris.
• Aansturen en coördineren van de vrijwilligers die het orkest ondersteunen.
• Aanspreekpunt en vraagbaak voor de musici, dirigenten, management, orkestinspecteur en solisten en levert hen desgevraagd ook partituren aan ter voorbereiding op de producties.
• Actief een bijdrage leveren aan het beheer en verzorging van de bladmuziek en bibliotheek en bekijkt daarbij de mogelijkheden voor eventuele digitalisering.

In deze functie werk je vooralsnog onder de verantwoordelijkheid van de Manager Planning en Productie. In het kader van de nauwe samenwerking tussen de orkestkernen ben je bereid incidenteel te reizen naar beide vestigingsplaatsen, dus ook Enschede. De standplaats is Arnhem.

Wie ben jij?

• Je hebt aantoonbaar een HBO werk- en denkniveau.
• Je hebt gedegen kennis van klassieke (symfonische) muziek en bij voorkeur aantoonbare ervaring als muziekbibliothecaris.
• Je bent op de hoogte van het functioneren van een symfonieorkest.
• Je kunt goed omgaat met deadlines, bent stressbestendig en accuraat.
• Je beheersing van de Nederlandse en Engelste taal in woord en geschrift is uitstekend. Goede beheersing van andere Europese talen is een pre.
• Je bent zelfstandig, goed toegankelijk, flexibel, resultaatgericht en gericht op service en samenwerking.
• Kennis van en ervaring met OPAS.
• Het geniet de voorkeur dat je een strijkinstrument bespeeld, minimaal op het niveau van gevorderde amateur.
• Met oog op toenemende digitalisering van bladmuziek verwachten wij dat je hier interesse en kennis van hebt en weet welke ontwikkelingen op dit gebied spelen.

Reageren?
Heb je belangstelling stuur dan je motivatie en CV voor 18 februari 2020 naar info@hetgeldersorkest.nl onder vermelding van ‘Vacature Muziekbibliothecaris’.

Voor vragen over de functie en de sollicitatieprocedure kun je terecht bij Judith Peeters, HR manager, te bereiken op telefoonnummer 06-22 40 52 65.

Voor een prikkie doet bibliotheek Utrecht cd-collectie in de verkoop

artikel overgenomen uit Algemeen Dagblad 19 december 2019

Het tijdperk van de cd is voorbij, beseft ook de bibliotheek Utrecht. Met de naderende verhuizing neemt de bieb daarom afscheid van haar cd-collectie, bestaande uit zo’n 26.000 stuks. Voor sommige bezoekers is dat best jammer. ,,Je kapt een bos toch ook niet omdat er maar drie mensen in lopen?”Emma Thies 19-12-19, 20:25

In de hoogtijdagen van het cd-tijdperk stond er op zaterdagmiddag soms een rij van 20 meter voor de uitleenbalie van de muziekafdeling, herinnert Jack van ’t Pad (62) van de bibliotheek in Utrecht zich. ,,We stonden met tien man personeel op de afdeling, we leenden waanzinnig veel uit”, vertelt Van ’t Pad, die veertig jaar geleden begon als muziekbibliothecaris. 

,,De collectie bestond op haar hoogtepunt uit zo’n tachtigduizend cd’s. Elk jaar kochten we drie- à vierduizend nieuwe exemplaren in, iedere medewerker had zijn eigen genre. Ik was verantwoordelijk voor pop.” 

Dat muziek steeds meer wordt gestreamd is nu eenmaal een maatschappelijk proces dat plaatsvindt. Van iets wat minder geleend wordt, ga je minder in de kast zetten. We zijn tenslotte geen museum. Je kunt je ertegen blijven verzetten, maar dat heeft weinig zin.

Stuk rustiger

De bruisende muziekafdeling is niet meer wat-ie vroeger was: op de bovenste verdieping van de bibliotheek is het vandaag de dag een stuk rustiger. In de loop der jaren werd Van ’t Pad dan ook ‘algemeen’ bibliothecaris. 

De cd-collectie werd steeds kleiner en vanaf begin 2019 stopte de bibliotheek helemaal met het inkopen van nieuwe cd’s. De 26.000 stuks die zich nog wel in het gebouw bevinden worden een stuk minder opgepakt, bestudeerd en uitgeleend dan tien jaar geleden. 

Hoewel een enkeling nog plichtsgetrouw een exemplaar komt lenen, zijn de hoogtijdagen van de cd-uitleen toch echt voorbij, weet ook het bibliotheekbestuur. En daarom werd de knoop doorgehakt: de collectie gaat niet mee naar het nieuwe gebouw van de bibliotheek. 

Streaming

,,Het gros van de mensen streamt of downloadt tegenwoordig nu eenmaal muziek”, vertelt Isabella Arons, woordvoerder van de bibliotheek. ,,We kijken naar wat het publiek doet, vraagt en leent. De uitleen van cd’s is de afgelopen jaren bijna steil naar beneden gegaan, dus we zijn inderdaad tot het besluit gekomen om ermee te stoppen.”

Van ’t Pad, die zo’n veertig jaar in de bieb werkt, snapt dat wel. ,,Er zijn nog ongeveer driehonderd vaste muziekleners in de regio Utrecht, relatief gezien zijn dat er niet veel”, legt hij uit. ,,Dat muziek steeds meer wordt gestreamd is nu eenmaal een maatschappelijk proces dat plaatsvindt. Van iets wat minder geleend wordt, ga je minder in de kast zetten. We zijn tenslotte geen museum. Je kunt je ertegen blijven verzetten, maar dat heeft weinig zin.”

1 euro per stuk

De cd’s die de bibliotheek momenteel nog in haar bezit heeft, worden niet zomaar op straat gezet, vertelt Arons. ,,Al onze echt unieke exemplaren gaan naar muziekbibliotheek Muziekweb in Rotterdam. Veel bibliotheken die nu gestopt zijn met cd’s, hebben hun materiaal aan Muziekweb afgestaan, dus zij hebben een grote collectie”, zegt Arons. 

,,Daar kunnen mensen nog steeds fysiek een cd’tje huren, en zij digitaliseren ook materiaal. In onze bibliotheek kunnen mensen via de computer op Muziekweb naar cd’s luisteren.” 

De overige cd’s worden in de verkoop gedaan: van 2 tot en met 14 februari zijn alle cd’s voor 1 euro per stuk te koop.

Leden

Leden van de bibliotheek kregen vorige week een mailtje met het nieuws. Het is bibliotheekbezoeker Ab (69) niet ontgaan. Met een handgeschreven ‘boodschappenlijstje’ struint hij door de muziekschappen. 

,,Ik hoorde dat de collectie ermee stopt, dus ik dacht: ik ga nog eens even goed kijken. Deze heb ik al gevonden”, zegt hij, terwijl hij trots een groengele cd met daarop de muziek van Vivaldi uit zijn tas tovert. ,,Ik had eerlijk gezegd wel verwacht dat de collectie er op een dag mee zou stoppen. ’t Hoort erbij, hè.”

Héél jammer

Bibliotheeklid Ignatia (65) leent drie tot vijf keer per maand een stapel cd’s. Ze vindt het lastig te begrijpen. ,,Het klopt gewoon niet. Er zijn veel oudere leden hier waar de bibliotheek op drijft, maar nu zetten ze compleet in op de jeugd”, zegt ze. ,,Ik vind het héél jammer dat de service gaat verdwijnen. Je kapt een bos toch ook niet omdat er maar drie mensen in lopen?” 

Bezoekster Hetty (52) sluit zich daarbij aan. ,,Écht heel jammer. Ik houd van lekker een cd’tje opzetten als ik in de woonkamer bezig ben. Als ik in de toekomst iets wil lenen, kan dat gewoon niet meer.”

Gemis

Van ’t Pad hoopt de fanatieke leden desondanks enthousiast te kunnen maken voor de nieuwe bibliotheek. Want: de muziek gaat de bieb zeker niet uit. ,,Ik vertel ze allemaal wat er gaat komen, zoals zuilen met Muziekweb erop zodat je muziek kunt luisteren”, vertelt hij.

,,Veel leden vinden het jammer, maar ze moeten het zién.” Wordt het voor hem zelf niet ontzettend wennen om de enorme collectie niet meer te kunnen aanschouwen? ,,Ik groei graag mee met veranderingen. Tuurlijk wordt het een gemis. Maar ik heb het opgebouwd en ik mag het afsluiten.”

Bladmuziek beter zichtbaar in de catalogus

Dit artikel is ontleend aan de website van de Koninklijke Bibliotheek

Klanten die bladmuziek zoeken via de catalogus van de bibliotheek, kunnen vanaf nu ook een afbeelding van de eerste pagina van de bladmuziekuitgave in de catalogus op Bibliotheek.nl bekijken. Zo kunnen zij, voordat ze een exemplaar aanvragen, goed inschatten of de bladmuziek aansluit bij hun niveau en smaak.

Waarom een afbeelding in de catalogus?

Bladmuziek is niet in elke lokale bibliotheek aanwezig. Klanten kunnen echter wel in de catalogus bladmuziek opzoeken en aanvragen bij een andere bibliotheek. Met de afbeelding van de eerste pagina (notenbeeld) kan de klant vooraf goed inschatten of dit de bladmuziek is die hij of zij zoekt en of dit past bij zijn of haar niveau en smaak. Zo kan de klant bladmuziek beter vinden en wordt onnodig IBL voorkomen. De realisatie komt voort uit de afspraken die gemaakt zijn in het Plan van Aanpak Bladmuziek, onderdeel van het Gezamenlijk Collectieplan.

Scans gemaakt door Musidesk met subsidie PICA

De scans van de afbeeldingen worden verzorgd door Musidesk. Musidesk verzorgt via haar Landelijke Dienstverlening Bladmuziek de selectie en ontsluiting van bladmuziek. Vanaf 2019 scant zij voor de ontsluiting in de catalogus, van elke nieuwe bladmuziektitel (circa 1.000 per jaar) uit haar aanbod behalve de cover, ook de eerste pagina muziek. Met een subsidie van stichting PICA was zij in staat om een deel van de in 2017 en 2018 aangeboden titels te voorzien van een afbeelding van de eerste pagina. Op dit moment zijn er ruim 1.500 afbeeldingen gescand en zijn er bij ruim 1.000 titels afbeeldingen van de eerste pagina zichtbaar in de catalogus.

KB maakt afbeeldingen zichtbaar op Bibliotheek.nl

De KB heeft een aantal ontwikkelingen doorgevoerd waardoor de afbeeldingen nu zichtbaar zijn in de catalogus op Bibliotheek.nl. De afbeeldingen kunnen ook bij landelijk zoeken in lokale cataloguspagina’s van openbare bibliotheken worden getoond. Bibliotheken die dit willen, kunnen hiervoor het beste contact opnemen met de leverancier van hun catalogus die deze functionaliteit kan ontwikkelen.

Grenzeloos netwerk van muziekvakgenoten

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen in IP: vakblad voor informatieprofessionals (2019|08)

Iedere zomer komen muziekbibliothecarissen een week bijeen voor de IAML-conferentie (International Association of Music Libraries, Archives and Documentation Centres). Dit jaar was Krakau de plek waar 300 professionals uit 36 landen ontwikkelingen in hun vakgebied bespraken. In 2009 wijdde IP een bijdrage aan dezelfde conferentie in Amsterdam. Nu, tien jaar later, vragen we een paar Nederlandse conferentiegangers wat er is veranderd.

Vanzelfsprekend noemt vrijwel iedereen als eerste de rap voortschrijdende digitalisering. Zo kijkt Nienke de Boer (orkestbibliothecaris bij Het Balletorkest) naar de ontwikkelingen om bladmuziek vanaf een tablet te spelen en naar de verschillende methodes waarmee je digitaal aantekeningen kunt maken. De tablet rukt snel op in het brede muziekleven, maar wordt in de orkestwereld nog mondjesmaat toegepast. Dit komt door de beperkte beschikbaarheid van digitale bladmuziek en de logistieke eisen van een grote organisatie. Nienke: ‘Het is goed om bij te houden wat er gaande is en vooral soms ook om even te wachten of de nieuwe toepassing echt doorzet of plaatsmaakt voor een betere.’

Koppelen van collecties
Paula Quint (bibliothecaris bij het Nederlands Muziek Instituut) ziet steeds vaker dat de databases en catalogi van verschillende organisaties met elkaar worden verbonden. ‘In Nederland worden bijvoorbeeld Muziekschatten en Muziekweb aan elkaar gekoppeld.’ Muziekschatten is het project van de Stichting Omroep Muziek (SOM) voor het digitaliseren van hun bladmuziekarchief. De SOM bleef verweesd achter na de grootscheepse cultuurbezuinigingen in 2013. Eric van Balkum (applicatiebeheerder van Muziekschatten.nl) maakte het hele proces van nabij mee en heeft het project Muziekschatten mede door de woelige tijden geloodst. Hij gaf op de conferentie een presentatie over de stand van zaken: inmiddels zijn er 60.000 titels gescand en beschikbaar gekomen op de nieuwe Muziekschatten-website.

Eric van Balkum tijdens zijn presentatie.
foto: Anna Bzdęga

Nieuwe muziekdatabases
Noor Breuning (informatiespecialist muziekwetenschap bij Bibliotheek UvA) hoorde op de conferentie voor het eerst over de database Discovering music: early 20th century. Dit is een vrij toegankelijke database van de British Library met een verzameling artikelen over componisten en hun muziek in de sociale, politieke en culturele context. Ook werd haar aandacht getrokken door BabelScores. Deze database biedt toegang tot digitale bladmuziek van hedendaagse componisten. Een deel is vrij toegankelijk. Je kunt er per componist een overzicht vinden van werken, een aantal geluidsfragmenten van opnames en een korte biografie.

Van collectie naar ondersteuning
Martie Severt (hoofd bibliotheek Koninklijk Conservatorium Den Haag) ziet het meer inzetten op ondersteuning van de gebruikers van de bibliotheek als een van de belangrijkste verschuivingen in het vakgebied. Voor hogescholen betekent dit dat de bibliotheek beter in de onderwijsstructuur moet worden verweven. Denk bijvoorbeeld aan samenwerking met de Researchafdeling op het Conservatorium.
Steeds meer bibliotheken van conservatoria en universiteiten ontwikkelen voor de eerstejaarsstudenten een cursus informatievaardigheden. Daarbij worden – specifiek voor muziekwetenschappers – (digitale) bronnen gepresenteerd met de daarbij behorende zoekstrategieën. Een mooi voorbeeld is de Répertoire International de Littérature Musicale (RILM), aldus Severt. RILM is een bibliografisch project waarin alle artikelen, boeken en dissertaties, zowel gedrukt als digitaal, op het gebied van de muziekwetenschap worden verzameld en ontsloten. Daarnaast komen er steeds meer LibGuides online. In de LibGuides worden bronnen per studierichting of onderwerp gepresenteerd, zijn er handleidingen voor literatuuronderzoek te vinden en worden studenten geholpen met de regels omtrent citeren, auteursrecht en bronvermelding.

Community librarian
Jantien Dubbeldam (bibliothecaris bij Artez conservatorium Zwolle) presenteerde op de conferentie haar ervaringen met het implementeren van de principes van de ‘community librarian’ bij haar op de opleiding. Ze probeert actief studenten te benaderen die de bibliotheek links laten liggen. Jantien vraagt bijvoorbeeld docenten om studenten erop te wijzen wat de meerwaarde van de bibliotheek kan zijn. Zo kwam er bijvoorbeeld een WhatsApp-groepje waarin studenten met studieproblemen elkaar ontmoetten in de bibliotheek, om elkaar bij de les te houden en te ondersteunen. Hoewel Jantien succesjes weet te boeken, zijn er ook uitdagingen zoals het omgaan met beperkte middelen en de ingesleten eilandencultuur. Jantien: ‘Maar dat zal me er niet van weerhouden dit studiejaar weer met frisse moed verder te gaan.’

Ria Warmerdam

Medewerker Bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium, Den Haag

Lees ook Terugblik op het IAML-congres in Krakau

Uitnodiging IAML-congres 2020 in Praag

De organisatoren van het volgende IAML-congres maakten een fraaie video bij wijze van uitnodiging. Er gaan vast veel collega’s naar Praag!

Op zoek naar Nederlandstalig muzikaal erfgoed

Bron: http://taalunieversum.org/

CEMPER (Centrum voor Muziek- en Podiumerfgoed in Vlaanderen) en Muziekweb (de muziekbibliotheek van Nederland) gaan in samenwerking met de Taalunie op zoek naar verzamelingen met waardevolle Nederlandstalige muziek.

Deze zoektocht richt zich met name op muziek uit de periode 1955-1983 waarbij de focus ligt op opnames, liedteksten en bladmuziek. Zowel instellingen als particuliere verzamelaars, waaronder erfgenamen en familie van componisten, worden gevraagd een vragenlijst in te vullen. Het gaat om werk van onder andere Nijgh/De Groot, Schmidt/Bannink, Drs. P, Wannes Van de Velde, Woiski Sr. & Jr. en Jan De Wilde.

Waardevolle verzamelingen
Belangrijk Nederlandstalig muzikaal erfgoed is op dit moment onzichtbaar of niet gearchiveerd, en dreigt zelfs te verdwijnen. Het doel van het project is daarom op de eerste plaats om beter zichtbaar te maken welke waardevolle verzamelingen er zijn bij organisaties en privépersonen in Nederland en Vlaanderen. Daarnaast wil men weten wat de behoeften zijn bij verzamelaars en beheerders voor de toekomst van hun collecties, en over het gebruik van muzikaal erfgoed in het onderwijs, de wetenschap en andere domeinen.

Het collectief geheugen
Jacques Klöters, voorzitter van de klankbordgroep van het project: “Dit is een belangrijke zoektocht om een overzicht te krijgen van het werk van artiesten die in ons collectief geheugen zitten. Het gaat ons om al het werk – dat zich waar dan ook bevindt – overzichtelijk te maken. We weten dat veel werk in handen is van privéverzamelaars, en ik doe dan ook vooral een oproep aan hen om een overzicht te geven van hun collectie omdat hun bijdrage cruciaal is voor ons gedeelde muzikale erfgoed. We gaan zeker niet aan verzamelaars en instellingen vragen om hun collecties af te staan. Het gaat ons om het behoud van de gemeenschappelijke culturele geschiedenis, laten we zorgen dat die niet verloren gaat. Niet voor onszelf maar voor iedereen met een liefde voor taal en muziek.”

Oproep
Denkt u zelf in het bezit te zijn van waardevol materiaal? Heeft u unieke opnames, niet eerder uitgebracht of verloren gewaand materiaal? Vult u dan deze vragenlijst in.

U kunt ook persoonlijk contact opnemen:
Voor Vlaanderen
Asley Van Cauter van CEMPER
Voor Nederland
Tim Panman van Muziekweb

Terugblik IAML-congres in Krakau

Meer dan 300 muziekinformatieprofessionals uit 36 landen kwamen in de afgelopen week samen in de fraaie Poolse stad Krakau voor het IAML-congres.
Jaarlijks komen tijdens dit evenement deze specialisten samen om kennis uit te wisselen, te netwerken en cultuur te snuiven. Ze komen uit alle windstreken en alle denkbare muziekgerelateerde instituten; openbare bibliotheken, conservatoria, archieven, universiteiten, organisaties voor podiumkunsten, etcetera.
Vijf dagen lang, tijdens vier parallelle sessies van drie maal een halfuur in drie zalen, dompelde men zich onder in uiteenlopende muzikale onderwerpen. Iedere deelnemer stelt uit het programma een eigen selectie samen. Daarnaast zijn er plenaire bijeenkomsten waarin deze leden van de internationale vereniging (IAML) worden verwelkomd en het verenigingsbeleid bepalen.

Namens ons land hielden Jantien Dubbeldam (ArtEZ Zwolle) en Eric van Balkum (Bladmuziekarchief Stichting Omroepmuziek) presentaties op dinsdag.

Naast haar werk in de conservatoriumbibliotheek volgt Jantien een opleiding tot community librarian. Met een zeer persoonlijk en ontwapenend verhaal beschreef ze haar pogingen om van toegevoegde waarde te zijn voor conservatoriumstudenten die de bibliotheek niet bezoeken. Na diverse toenaderingspogingen van Jantiens kant riep een docent haar hulp in omdat hij constateerde dat een groep vierdejaarsstudenten studeerproblemen had. Jantien hield interviews met hen over de manier van studeren en kreeg op die manier een voet tussen de deur. Hoewel het eindresultaat niet optimaal was bleek tijdens het proces dat haar aanpak zeker potentie had. Volgend schooljaar waagt ze een nieuwe poging.

Eric hield een zeer informatief verhaal over het digitaliseringsproject rondom de omroepbladmuziekcollectie. In twee jaar zijn 60.000 items voor download beschikbaar gekomen op de nieuwe muziekschatten-website. Aan de database werden de 150.000 stukken toegevoegd die in de bestaande catalogus ontbraken, zodat het volledige contingent van bijna 650.000 titels doorzoekbaar is. Een SOM-ontologie is gemaakt en alle metadata zijn gepubliceerd als linked open data op http://data.muziekschatten.nl/som/. Deze kunnen vrij worden gebruikt door andere partijen voor informatiedoeleinden.
Daarnaast zijn gedeeltelijk geslaagde pogingen gedaan om extra diensten aan te bieden door de eigen catalogusgegevens te verbinden met die van Muziekweb, de Koninklijk Bibliotheek en het Instituut voor Beeld en Geluid. Zo kunnen websitebezoekers zien in welke openbare bibliotheken niet-gedigitaliseerde stukken verkrijgbaar zijn, fragmenten beluisteren van de aanwezige bladmuziek en in de toekomst mogelijk zelfs archiefopnamen van radio- en tv-programma’s ervaren.
Erics presentatie is terug te kijken en lezen via de IAML-website.

De Nederlandse delegatie: Nienke de Boer (Balletorkest), Jantien Dubbeldam (ArtEZ), Paula Quint (Nederlands Muziek Instituut), Attilio Bottegal (Italië, ex-ArtEZ), Eric van Balkum (Stichting Omroep Muziek), Mieke van Heijster (Noorwegen, ex-Codarts), Hilde Klaassen (Conservatorium van Amsterdam), Noor Breuning (Universiteit van Amsterdam), Martie Severt (Koninklijk Conservatorium), Simon Groot (UvA), Charlotte Sienema (SOM), Luuk Hoekstra (Codarts). Ontbreken: Joop Meuleman (Fontys Hogeschool) en Gert Floor (ex-OB Heiloo).

IAML 2019 – Curated tweets by WIBV