Grenzeloos netwerk van muziekvakgenoten

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen in IP: vakblad voor informatieprofessionals (2019|08)

Iedere zomer komen muziekbibliothecarissen een week bijeen voor de IAML-conferentie (International Association of Music Libraries, Archives and Documentation Centres). Dit jaar was Krakau de plek waar 300 professionals uit 36 landen ontwikkelingen in hun vakgebied bespraken. In 2009 wijdde IP een bijdrage aan dezelfde conferentie in Amsterdam. Nu, tien jaar later, vragen we een paar Nederlandse conferentiegangers wat er is veranderd.

Vanzelfsprekend noemt vrijwel iedereen als eerste de rap voortschrijdende digitalisering. Zo kijkt Nienke de Boer (orkestbibliothecaris bij Het Balletorkest) naar de ontwikkelingen om bladmuziek vanaf een tablet te spelen en naar de verschillende methodes waarmee je digitaal aantekeningen kunt maken. De tablet rukt snel op in het brede muziekleven, maar wordt in de orkestwereld nog mondjesmaat toegepast. Dit komt door de beperkte beschikbaarheid van digitale bladmuziek en de logistieke eisen van een grote organisatie. Nienke: ‘Het is goed om bij te houden wat er gaande is en vooral soms ook om even te wachten of de nieuwe toepassing echt doorzet of plaatsmaakt voor een betere.’

Koppelen van collecties
Paula Quint (bibliothecaris bij het Nederlands Muziek Instituut) ziet steeds vaker dat de databases en catalogi van verschillende organisaties met elkaar worden verbonden. ‘In Nederland worden bijvoorbeeld Muziekschatten en Muziekweb aan elkaar gekoppeld.’ Muziekschatten is het project van de Stichting Omroep Muziek (SOM) voor het digitaliseren van hun bladmuziekarchief. De SOM bleef verweesd achter na de grootscheepse cultuurbezuinigingen in 2013. Eric van Balkum (applicatiebeheerder van Muziekschatten.nl) maakte het hele proces van nabij mee en heeft het project Muziekschatten mede door de woelige tijden geloodst. Hij gaf op de conferentie een presentatie over de stand van zaken: inmiddels zijn er 60.000 titels gescand en beschikbaar gekomen op de nieuwe Muziekschatten-website.

Eric van Balkum tijdens zijn presentatie.
foto: Anna Bzdęga

Nieuwe muziekdatabases
Noor Breuning (informatiespecialist muziekwetenschap bij Bibliotheek UvA) hoorde op de conferentie voor het eerst over de database Discovering music: early 20th century. Dit is een vrij toegankelijke database van de British Library met een verzameling artikelen over componisten en hun muziek in de sociale, politieke en culturele context. Ook werd haar aandacht getrokken door BabelScores. Deze database biedt toegang tot digitale bladmuziek van hedendaagse componisten. Een deel is vrij toegankelijk. Je kunt er per componist een overzicht vinden van werken, een aantal geluidsfragmenten van opnames en een korte biografie.

Van collectie naar ondersteuning
Martie Severt (hoofd bibliotheek Koninklijk Conservatorium Den Haag) ziet het meer inzetten op ondersteuning van de gebruikers van de bibliotheek als een van de belangrijkste verschuivingen in het vakgebied. Voor hogescholen betekent dit dat de bibliotheek beter in de onderwijsstructuur moet worden verweven. Denk bijvoorbeeld aan samenwerking met de Researchafdeling op het Conservatorium.
Steeds meer bibliotheken van conservatoria en universiteiten ontwikkelen voor de eerstejaarsstudenten een cursus informatievaardigheden. Daarbij worden – specifiek voor muziekwetenschappers – (digitale) bronnen gepresenteerd met de daarbij behorende zoekstrategieën. Een mooi voorbeeld is de Répertoire International de Littérature Musicale (RILM), aldus Severt. RILM is een bibliografisch project waarin alle artikelen, boeken en dissertaties, zowel gedrukt als digitaal, op het gebied van de muziekwetenschap worden verzameld en ontsloten. Daarnaast komen er steeds meer LibGuides online. In de LibGuides worden bronnen per studierichting of onderwerp gepresenteerd, zijn er handleidingen voor literatuuronderzoek te vinden en worden studenten geholpen met de regels omtrent citeren, auteursrecht en bronvermelding.

Community librarian
Jantien Dubbeldam (bibliothecaris bij Artez conservatorium Zwolle) presenteerde op de conferentie haar ervaringen met het implementeren van de principes van de ‘community librarian’ bij haar op de opleiding. Ze probeert actief studenten te benaderen die de bibliotheek links laten liggen. Jantien vraagt bijvoorbeeld docenten om studenten erop te wijzen wat de meerwaarde van de bibliotheek kan zijn. Zo kwam er bijvoorbeeld een WhatsApp-groepje waarin studenten met studieproblemen elkaar ontmoetten in de bibliotheek, om elkaar bij de les te houden en te ondersteunen. Hoewel Jantien succesjes weet te boeken, zijn er ook uitdagingen zoals het omgaan met beperkte middelen en de ingesleten eilandencultuur. Jantien: ‘Maar dat zal me er niet van weerhouden dit studiejaar weer met frisse moed verder te gaan.’

Ria Warmerdam

Medewerker Bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium, Den Haag

Lees ook Terugblik op het IAML-congres in Krakau

Uitnodiging IAML-congres 2020 in Praag

De organisatoren van het volgende IAML-congres maakten een fraaie video bij wijze van uitnodiging. Er gaan vast veel collega’s naar Praag!

Op zoek naar Nederlandstalig muzikaal erfgoed

Bron: http://taalunieversum.org/

CEMPER (Centrum voor Muziek- en Podiumerfgoed in Vlaanderen) en Muziekweb (de muziekbibliotheek van Nederland) gaan in samenwerking met de Taalunie op zoek naar verzamelingen met waardevolle Nederlandstalige muziek.

Deze zoektocht richt zich met name op muziek uit de periode 1955-1983 waarbij de focus ligt op opnames, liedteksten en bladmuziek. Zowel instellingen als particuliere verzamelaars, waaronder erfgenamen en familie van componisten, worden gevraagd een vragenlijst in te vullen. Het gaat om werk van onder andere Nijgh/De Groot, Schmidt/Bannink, Drs. P, Wannes Van de Velde, Woiski Sr. & Jr. en Jan De Wilde.

Waardevolle verzamelingen
Belangrijk Nederlandstalig muzikaal erfgoed is op dit moment onzichtbaar of niet gearchiveerd, en dreigt zelfs te verdwijnen. Het doel van het project is daarom op de eerste plaats om beter zichtbaar te maken welke waardevolle verzamelingen er zijn bij organisaties en privépersonen in Nederland en Vlaanderen. Daarnaast wil men weten wat de behoeften zijn bij verzamelaars en beheerders voor de toekomst van hun collecties, en over het gebruik van muzikaal erfgoed in het onderwijs, de wetenschap en andere domeinen.

Het collectief geheugen
Jacques Klöters, voorzitter van de klankbordgroep van het project: “Dit is een belangrijke zoektocht om een overzicht te krijgen van het werk van artiesten die in ons collectief geheugen zitten. Het gaat ons om al het werk – dat zich waar dan ook bevindt – overzichtelijk te maken. We weten dat veel werk in handen is van privéverzamelaars, en ik doe dan ook vooral een oproep aan hen om een overzicht te geven van hun collectie omdat hun bijdrage cruciaal is voor ons gedeelde muzikale erfgoed. We gaan zeker niet aan verzamelaars en instellingen vragen om hun collecties af te staan. Het gaat ons om het behoud van de gemeenschappelijke culturele geschiedenis, laten we zorgen dat die niet verloren gaat. Niet voor onszelf maar voor iedereen met een liefde voor taal en muziek.”

Oproep
Denkt u zelf in het bezit te zijn van waardevol materiaal? Heeft u unieke opnames, niet eerder uitgebracht of verloren gewaand materiaal? Vult u dan deze vragenlijst in.

U kunt ook persoonlijk contact opnemen:
Voor Vlaanderen
Asley Van Cauter van CEMPER
Voor Nederland
Tim Panman van Muziekweb

Terugblik IAML-congres in Krakau

Meer dan 300 muziekinformatieprofessionals uit 36 landen kwamen in de afgelopen week samen in de fraaie Poolse stad Krakau voor het IAML-congres.
Jaarlijks komen tijdens dit evenement deze specialisten samen om kennis uit te wisselen, te netwerken en cultuur te snuiven. Ze komen uit alle windstreken en alle denkbare muziekgerelateerde instituten; openbare bibliotheken, conservatoria, archieven, universiteiten, organisaties voor podiumkunsten, etcetera.
Vijf dagen lang, tijdens vier parallelle sessies van drie maal een halfuur in drie zalen, dompelde men zich onder in uiteenlopende muzikale onderwerpen. Iedere deelnemer stelt uit het programma een eigen selectie samen. Daarnaast zijn er plenaire bijeenkomsten waarin deze leden van de internationale vereniging (IAML) worden verwelkomd en het verenigingsbeleid bepalen.

Namens ons land hielden Jantien Dubbeldam (ArtEZ Zwolle) en Eric van Balkum (Bladmuziekarchief Stichting Omroepmuziek) presentaties op dinsdag.

Naast haar werk in de conservatoriumbibliotheek volgt Jantien een opleiding tot community librarian. Met een zeer persoonlijk en ontwapenend verhaal beschreef ze haar pogingen om van toegevoegde waarde te zijn voor conservatoriumstudenten die de bibliotheek niet bezoeken. Na diverse toenaderingspogingen van Jantiens kant riep een docent haar hulp in omdat hij constateerde dat een groep vierdejaarsstudenten studeerproblemen had. Jantien hield interviews met hen over de manier van studeren en kreeg op die manier een voet tussen de deur. Hoewel het eindresultaat niet optimaal was bleek tijdens het proces dat haar aanpak zeker potentie had. Volgend schooljaar waagt ze een nieuwe poging.

Eric hield een zeer informatief verhaal over het digitaliseringsproject rondom de omroepbladmuziekcollectie. In twee jaar zijn 60.000 items voor download beschikbaar gekomen op de nieuwe muziekschatten-website. Aan de database werden de 150.000 stukken toegevoegd die in de bestaande catalogus ontbraken, zodat het volledige contingent van bijna 650.000 titels doorzoekbaar is. Een SOM-ontologie is gemaakt en alle metadata zijn gepubliceerd als linked open data op http://data.muziekschatten.nl/som/. Deze kunnen vrij worden gebruikt door andere partijen voor informatiedoeleinden.
Daarnaast zijn gedeeltelijk geslaagde pogingen gedaan om extra diensten aan te bieden door de eigen catalogusgegevens te verbinden met die van Muziekweb, de Koninklijk Bibliotheek en het Instituut voor Beeld en Geluid. Zo kunnen websitebezoekers zien in welke openbare bibliotheken niet-gedigitaliseerde stukken verkrijgbaar zijn, fragmenten beluisteren van de aanwezige bladmuziek en in de toekomst mogelijk zelfs archiefopnamen van radio- en tv-programma’s ervaren.
Erics presentatie is terug te kijken en lezen via de IAML-website.

De Nederlandse delegatie: Nienke de Boer (Balletorkest), Jantien Dubbeldam (ArtEZ), Paula Quint (Nederlands Muziek Instituut), Attilio Bottegal (Italië, ex-ArtEZ), Eric van Balkum (Stichting Omroep Muziek), Mieke van Heijster (Noorwegen, ex-Codarts), Hilde Klaassen (Conservatorium van Amsterdam), Noor Breuning (Universiteit van Amsterdam), Martie Severt (Koninklijk Conservatorium), Simon Groot (UvA), Charlotte Sienema (SOM), Luuk Hoekstra (Codarts). Ontbreken: Joop Meuleman (Fontys Hogeschool) en Gert Floor (ex-OB Heiloo).

IAML 2019 – Curated tweets by WIBV

 

Vacature bij CODARTS

Ben jij de senior informatiespecialist die energie haalt uit het continu optimaliseren van (digitale) informatievoorziening en deze drive combineert met een passie voor klassieke muziek? Dan is Codarts op zoek naar jou!

Wij zoeken per 1 augustus 2019 voor onze mediatheek een:

Senior informatiespecialist Mediatheek (m/v)

met specifieke vakkennis klassieke muziek    0,889 fte (32 uur)

IMIT
Je wordt onderdeel van de afdeling Informatiemanagement & IT (IMIT).
De afdeling adviseert over de aanschaf van IT-systemen en -diensten. Daarnaast
beheert zij informatiesystemen die de bedrijfs- en onderwijsprocessen ondersteunen en zorgt de afdeling voor de adoptie van die informatiesystemen, zodat deze optimaal worden benut.

De rol van de mediatheek verandert snel door toenemende digitalisering en de
flexibilisering van het onderwijs. Oftewel, de mediatheek is springlevend! Het is een
ontmoetingsplek en studiecentrum: studenten en docenten zoeken elkaar daar op
om samen te leren en studeren. De mediatheek verzorgt de informatievoorziening voor studenten en medewerkers, met bijzondere aandacht voor digitale databronnen. Ook levert het mediatheekteam onderwijsondersteunende diensten en bijbehorende klantvriendelijke service in een inspirerende internationale leeromgeving. In de mediatheek werkt een team van drie enthousiaste en gemotiveerde informatiespecialisten en twee studentassistentes.

Functie-inhoud

• Je collectioneert, koopt in en ontsluit (digitale) bladmuziek, literatuur, audiovisuele media en scripties en adviseert bij het gebruik hiervan.
• Je voert bibliotheekwerkzaamheden uit, zoals titelbeschrijven en catalogusbouw.
• Je verricht werkzaamheden aan de inlichtingen- en uitleenbalie, verzorgt interbibliothecair leenverkeer en coördineert alles rondom readers die in het
  onderwijs gebruikt worden.
• Je werkt mee aan de ontwikkeling en het onderhoud van de online catalogus
  en de mediatheekwebsite.
• Je ontwikkelt samen met collega’s (online) instructies/workshops informatievaardigheden, waarbij je je kennis van multimedia en informatiekunde combineert.
• Je stemt informatiebehoeftes af met de vakgroepen, waarvoor je collectioneert (onder andere klassieke muziek en muziekeducatie).
• Je onderhoudt contacten met andere (muziek)bibliotheken, het (inter)nationale werkveld en overkoepelende organisaties.
• Je volgt de ontwikkelingen op het gebied van (online) onderwijs, onderwijsmiddelen en auteursrechten.
• Je helpt de rol van de informatiespecialist en de werkstromen in de mediatheek verder te professionaliseren.

Functie-eisen

• Je beschikt over een afgeronde hbo-opleiding, bij voorkeur IDM, BDI, GO of
  vergelijkbare opleiding op het gebied van informatiedienstverlening;
• Specialisatie in (klassieke) muziek is een pre.
• Je hebt kennis van muziektheorie, repertoirekennis van klassieke muziek en ervaring met specifieke muziekbibliotheekwerkzaamheden (waaronder titelbeschrijven van bladmuziek).
• Je hebt minimaal drie jaar relevante werkervaring op het gebied van collectievorming (ook het digitale aanbod), advies en ondersteuning over het gebruik van databronnen, het publiceren en (her)gebruik van onderwijsmateriaal en de online-dienstverlening.
• Je beschikt over theoretische- en praktische kennis van en inzicht in geautomatiseerde bibliotheekprocessen en -systemen (Codarts werkt met V-smart).
• Je bent handig met IT, social- en multimedia.
• Je communiceert helder en to the point in het Nederlands en Engels.
• Je bent secuur en een open en proactieve teamplayer.

Geboden wordt

• Een verantwoordelijke en afwisselende functie in een collegiaal team, bij een levendige organisatie in hartje Rotterdam, waar je de ruimte krijgt om te doen waar je goed in bent en waar we je ondersteunen bij het ontwikkelen van je kennis en vaardigheden.
• Salariëring, afhankelijk van kennis en ervaring, volgens cao hbo 2018-2020.
• Schaal 8 (minimaal € 2.529,33- en maximaal € 3.386,57 bruto per maand) op basis van een 36-urige werkweek.
• De aanstelling is voor een contractperiode van één jaar; bij goed functioneren wordt deze aanstelling verlengd.
• Aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden, zoals een eindejaarsuitkering, goede verlofregeling, pensioenregeling (ABP), ziektekosten- en reiskostenvergoeding.

Informatie
Voor meer informatie neem je contact op met hoofd Informatiemanagement & IT,
Roberto Barros Andrade, via telefoonnummer 06 41 91 12 00.

Sollicitatie
Je sollicitatie met cv kun je tot 20 juli 2019 sturen per e-mail aan bureaupo@codarts.nl.

De NVMB-Tagline-Prijsvraag

Welk taaltalent bedenkt de beste tagline voor onze vereniging?

Uitnodiging
Iedereen is van harte uitgenodigd mee te doen aan de NVMB-Tagline-Prijsvraag. De meest gewaardeerde inzending wordt beloond.
Stuur je inzending vóór 12 mei 2019 naar redacteur Ria Warmerdam.

Wat is een Tagline?
Voorbeelden van taglines zijn: Voorsprong door techniek (Audi), De winkel van ons allemaal (Bol.com), Wekelijks de achtergronden van het nieuws (Elsevier), Nationale bibliotheek van Nederland (KB).

Onze verenigingsnaam, Nederlandse Vereniging van Muziekbibliotheken, -archieven en documentatiecentra, is lang en geeft niet goed onze essentie weer.
Een tagline is kort en beschrijft waar we voor staan: vakgenoten die het beste voor hebben met de branche, kennis uitwisselen, elkaar stimuleren, collecties beheren én collecties met elkaar verbinden.

Een goede tagline dient een betere profilering en zichtbaarheid in de digitale media. Daarom willen we graag onze verenigingsnaam verrijken met een treffende ondertitel.

Doe je óók mee aan de prijsvraag?
Stuur dan jouw NVMB-tagline naar redacteur Ria Warmerdam.

Opkomend tij voor de muziekarchieven

Vanmiddag heeft de Raad voor Cultuur zijn advies ‘Cultuur dichtbij, dicht bij cultuur’ over het Cultuurbestel 2021-2024 gepubliceerd. Het bevat een belangrijke paragraaf over de –  door bezuinigingen van 2013 zwaar getroffen – muziekarchieven.

Enkele citaten:

Hoe ontsluiten we ons archief op zo’n manier dat het geen rustplaats wordt voor uitgespeelde stukken, maar een levende bron van inspiratie, kennis en kunde, waar historie, heden en toekomst elkaar kunnen aanraken?

De raad adviseert de functie van het beheer en behoud van erfgoed in de podiumkunsten structureel te ondersteunen uit de landelijke cultuurbegroting.

Op het gebied van de scenische podiumkunsten kan deze functie het beste belegd worden bij de huidige beheerder, namelijk Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam.

Bij de concertante podiumkunsten is het nog zoeken hoe de verschillende muziekcollecties het beste binnen de overkoepelende beheerstichting beheerd, behouden en ontsloten kunnen worden. De muziekarchieven liggen momenteel verspreid over een groot aantal organisaties. Een kansrijk initiatief voor het verzamelen, beheren en ontsluiten van de muziekarchieven vindt de raad het plan van Muziekweb (audio) en SOM (bladmuziek) om een Muziekarchief Nederland op te richten, waarin de bladmuziek en de audio-opnamen van de grootste collecties van Nederland opgenomen worden. Hierbij worden de volgende collecties betrokken: Stichting Omroep Muziek, Muziekweb, Nederlands Muziek Instituut, Openbare Bibliotheken (via de Koninklijke Bibliotheek), Musidesk, de Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam (waaronder het Theater Instituut Nederland, het Nederlands Jazz Archief, Donemus, Gaudeamus en het Toonkunstarchief), het Poparchief en het Instituut voor Beeld en Geluid.

De beheerders van de podiumkunstencollecties in de genoemde overkoepelende beheerstichting dienen als opdracht te krijgen om op dit vlak de deskundigheid binnen de instellingen te bevorderen.

Het lijkt er dus op dat het besef is doorgedrongen dat de na 2013 ontstane versnippering van en armoede bij de muziekarchieven een situatie is die duurzaam moet worden verbeterd. Nu maar hopen dat de minister dat ook zo ziet.
Opvallend is dat de raad denkt dat de collectie van de scenische podiumkunsten bij de Erfgoedwet kunnen worden ondergebracht, maar dat kennelijk niet ziet gebeuren voor die van de concertante podiumkunsten.
Dank aan muziekjournalist Jacqueline Oskamp, die met haar boek Opslaan en vernietigen – muziekarchieven bedreigd het noodzakelijke bewustzijn creëerde en aan de deskundige lobbyisten.

Eric van Balkum,
webmaster en projectmedewerker Digitalisering Omroepmuziekcollectie SOM

Vacature: Hoofd Mediatheek Conservatorium van Amsterdam

Klik op de afbeelding voor originele vacaturepagina

Muziekweb en Muziekschatten verbonden

Afgelopen maandag werd de digitale verbintenis van muziekschatten.nl en muziekweb.nl een feit. Sindsdien verwijzen catalogustitels van beide collecties naar elkaar.

Met deze tweet kondigde Muziekweb (ook bekend als de Centrale Discotheek Rotterdam) maandag aan dat men de klanten extra context bij de catalogustitels aanbiedt. Een van de nieuwe externe links bij een gezochte Muziekweb-titel verwijst naar de bijpassende bladmuziek op onze website.

Begin dit jaar voegden wij een kleine 20.000 links toe die het mogelijk maken een fragment van 30 seconden te beluisteren van een bladmuziektitel op onze website. Vooralsnog is dat beperkt tot klassieke muziek, omdat de geautomatiseerde koppeling daarvan een vrij betrouwbaar resultaat opleverde. In de komende maand werken beide partners aan de afstemming van de populaire muziek-koppelingen.

Bron: Muziekschatten.nl

NJA-collectie in veilige haven

Sinds 1 januari 2013 berust de collectie van het Nederlands Jazz Archief bij Bijzondere Collecties (Allard Pierson) van de Universiteit van Amsterdam. Na de stopzetting van de subsidies nam de UvA alle collecties van het Theater Instituut en het Muziekcentrum Nederland onder haar hoede, op basis van tijdelijk geld afkomstig uit de reserves van de gesneuvelde instellingen.

Tot onze vreugde kunnen wij nu melden dat minister Van Engelshoven van OCW, na een aansporing daartoe via een motie van Vera Bergkamp (D66), stappen heeft gezet om deze collecties structureel te gaan financieren. Hoe en wat wordt binnenkort uitgewerkt, maar hiermee is onze collectie in veilige haven, inclusief ‘onze’ archivaris Ditmer Weertman.
Verder heeft de minister een adviesaanvraag ingediend bij Raad van Cultuur die in de richting wijst dat het Nederlands Jazz Archief zelf vanaf 2021 in de zogeheten Basisinfrastructuur (BIS) kan worden opgenomen. Daarom gaan we plannen ontwikkelen die ons klaar maken voor de BIS.

Het NJA is in de afgelopen jaren andere culturele instellingen vaak ten voorbeeld gesteld. Wij maakten na het MCN een succesvolle doorstart, wisten met beperkte middelen de collectie levend te houden, en slaagden erin een hechte community aan ons te binden, die ons ook financieel steunt. Tegelijk profiteren we van de professionele beheer- en behoudfunctie van de UvA, inclusief de koppeling met de wetenschap. Maar uw hulp en bijdragen blijven van essentieel belang.

Anton Kok, voorzitter bestuur NJA

Bron: Jazz Bulletin, nummer 119